شهر جندی‌شاپور شهر جندی‌شاپور1800سال پیش‌تر در زمان ساسانیان، در سرزمین خوزستان در 18 کیلومتری جنوب خاوری دزفول و 50 کیلومتری شمال باختری شوشتر و 30 کیلومتری شرق شوش در محل روستای شاه‌آباد کنونی بنا شد. جندی‌شاپور یا جندی‌سابور، معربِ گندیشاپور [فارسی و ظاهراً مأخوذ از صورت پهلوی وندیو شاپور]، از شهرهای قدیم خوزستان می‌باشد. شاپور اول ساسانی این شهر را به وسیله‌ی مهندسین ایرانی و طراحان یونانی و به دست شماری از لژیونرهای رومی که دست مزد دریافت می‌کردند؛ بر مبنای طرح شهری معماری یونانی به ویژه سبک معماری «هیپوداموس» که سبک ویژه‌ی سده‌ی پنجم پیش از میلاد در شهرهای روم و یونان بود بنا نهاد.
پس از گذشت یک دهه از تأسیس جندی‌شاپور، این شهر تبدیل به یک مرکز بزرگ تجاری برای دادوستد شد. اسیران رومی در این مقطع زمانی از آزادی کامل در شهر برخوردار بودند و در دادوستد امور تجاری شهر دخالت می‌کردند، حتی بعدها همین رومیان رقیبی برای امور اقتصادی حکومت شدند. در چندین مأخذ آمده که رومیان در جندی‌شاپور کارگاه‌های مختلف دایر کرده و مصنوعات خود را نه فقط به مردم محلی و دیگر همشهری‌های خود می‌فروختند، بلکه به شهرهای مجاور و خارج از مملکت ایران نیز صادر می‌کردند.
آوازه‌ی رونق تجاری جندی‌شاپور به شهرهای مجاور و حتی به بین النهرین و سوریه و یونان رسید که در نتیجه کارگر و کارفرماهای چندی به سوی جندی‌شاپور سرازیر شدند، در این میان سریانیانی بودند که در بین آن‌ها پزشک نیز وجود داشت. بعدها چند تن از فلاسفه‌ی یونانی، سریانی و یهودی به تدریج به این شهر کوچ کردند به گونه‌ای که در اواخر سلطنت شاپور یکم شهر جندی‌شاپور تا اندازه‌ای به عنوان یک شهر پررونق و حتی علمی شناخته می‌شد و همین آوازه‌ها بود که جنبش‌های بعدی فرهنگی را به دنبال داشت.
شهر جندی‌شاپور پس از شاپور یکم ساسانی از رونق نسبی افتاد و بعدها در زمان بهرام اول ساسانی (282م) بخش‌هایی از شهر به ویرانی رسید و تا سال 305 میلادی رونق گذشته را نداشت، ولی در اوایل فرمانروایی شاپور دوم ساسانی مجدد رونق خود را بازیافت و شکوه آن از گذشته نیز بیشتر گردید و سازمان‌های علمی آموزشی آن برپا شد و مقدمه‌ی تأسیس دانشگاه بزرگ و بیمارستان فراهم گشت و عظمت شهر به جایی رسید که شاپور دوم جندی‌شاپور را پایتخت زمستانی خود قرار داد.
دانشگاه جندی‌شاپور
جنبش علمی در جندی‌شاپور از زمان فرمانروایی شاپور اول ساسانی سال250 میلادی آغاز گردید و در یک دوره زمانی اندک هزاران کتاب و دست‌نویس و سنگ‌نبشته به دستور شاه ساسانی به کتابخانه‌ها منتقل شد که در حقیقت پایه اصلی جنبش‌های علمی و فرهنگی بعدی در جندی‌شاپور می‌باشد.
برخورد علم باختر و خاور در جندی‌شاپور در زمان شاپور دوم بین سال‌های 330 تا 382 از بزرگ‌ترین رویداد‌های علمی زمان خود بود. حوزه‌های علمی دانشگاه جندی‌شاپور در این نیم‌قرن با کمک موبدان، دانشمندان، پزشکان ایرانی و با راهنمایی‌های استادان، دانشمندان، فلاسفه و پزشکان یونانی، سریانی، نستوری، مصری، هندی، چینی و یهودی در حد اعلای خود جریان داشته است و نه فقط جای پژوهندگان و دانشوران سرزمین پهناور ایران بود بلکه هر پژوهنده‌ای از هر تیره و مذهب و کشوری را پذیرا بودند. در جندی‌شاپور فلسفه و طب و علوم خاور زمین با فلسفه و حکمت باختری و طب بقراطی(یونانی) پیوند خورد و حوزه‌های علمی تازه و نویی را به وجود آورد که باید آن را زیربنای عظمت آینده‌ی جندی‌شاپور در سال‌های 531-650 میلادی دانست. دانشکده‌ی پزشکی جندی‌شاپور و سازمان‌های وابسته به آن در نیم‌قرن پادشاهی شاپور دوم ساسانی( 330 تا 382 میلادی)، عنوان یکی از سازنده‌ترین مراکز پزشکی جهان را به نام خود رقم زده است. در زمان خسرو انوشیروان جنبش علمی، دانشکده‌های پزشکی، ریاضی، هندسه، مثلثات، نجوم، فلسفه و رشته‌های وابسته به آن‌ها و همچنین علم کتابداری در جندی‌شاپور به چنان پایه‌ای رسید که به بزرگ‌ترین سازمان‌های علمی جهان تبدیل شد. حوزه‌های فلسفه و حکمت با ریشه‌های باختری و عرفان خاور زمین آن چنان شرح و بسط داده شدند که عظمت آن تا حدود سال 900 میلادی پایدار ماند و حوزه‌های علمی اسلامی بعدی را سیراب نمود.
دانشگاه و بیمارستان جندی‌شاپور به دنبال برخی حوادث مهم تاریخی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و میزبانی ایرانیان از دانشمندان بزرگ با ملیت‌های گوناگون اعم از نسطوری، یونانی، هندی و .... و استقبال همه‌جانبه ایشان، به شکوفایی و رشد فزاینده به خصوص در عرصه پزشکی رسید که حاصل آن تربیت پزشکانی بسیار و تألیف و ترجمه کتاب‌های مختلف پزشکی و داروسازی بود. اما در سال‌های آغازین پیدایش اسلام و مهاجرت چشمگیر دانشمندان به سرزمین اسلام و توجه خلفای عباسی به دانشگاه جندی‌شاپور و ساخت بیت الحکمه بغداد و انتقال تجربیات جندی‌شاپور به بغداد، آرام‌آرام این دانشگاه رو به افول نهاد. اگر چه دلایل دیگری از جمله جنبش‌های سیاسی، هرج‌ومرج ناشی از جنگ‌ها و لشکرکشی‌ها نیز به این امر کمک نمود. سیر تاریخی تکامل علوم و فنون مهندسی نشان می‌دهد که پس از انتقال دانشمندان جندی‌شاپور به بغداد این فناوری‌ها توسط مسلمانان از راه آفریقا و اسپانیا وارد اروپا شد و شاید زمینه رنسانس را در اروپا فراهم آورد. خدمات این دانشگاه بزرگ، به جامعه بشری و فرهنگ و تمدن اسلامی همچنان در تاریخ می‌درخشد و الگوی مناسبی برای محققان و دانشمندان اسلامی و ایرانی می‌باشد.
© کلیه حقوق این وب سایت محفوظ می باشد . طراحی و پیاده سازی شده توسط : همایش نگار ( ویرایش 10.0.4)
